کاهش پهنۀ خطر سیل در حوضۀ دشت کاشان از طریق اجرای سناریوی آمایش خطرمدار

هرساله سطح وسیعی از کشور تحت تأثیر طغیان آب رودخانه‌ها و جاری شدن سیلاب قرار می‌گیرد. اجرای برنامه‌های آمایشی در راستای مدیریت خطر سیل با تشخیص پتانسیل‌ها و محدودیت‌های موجود در هر حوضه و تلاش برای کاهش سیلاب و افزایش بهره‌وری اراضی تأثیرات چشمگیری دارد. هدف اصلی این تحقیق، معرفی رویکرد جدید آمایش خطرمدار با توجه به پهنۀ خطر سیل، در حوضۀ آبخیز دشت کاشان است. به‌منظور تهیۀ نقشۀ احتمال و حساسیت سیل حوضه با استفاده از مدل EBF، از پارامترهای طبقات ارتفاعی، درصد شیب، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، توان آبراهه، میانگین بارندگی، فاصله از رودخانه، سنگ‌شناسی، نوع خاک و کاربری اراضی در حوضۀ دشت کاشان استفاده شد. ابتدا همۀ پارامترها با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS10.4 با فرمت رستری تهیه شدند. برای تهیۀ نقشۀ کاربری سال‌های 1985 و 2017 از تصاویر ماهواره‌ای لندست 5 (MSS) و 8 (OLI) و نرم‌افزار ENVI5.3 و الگوریتم حداکثر احتمال استفاده شد. سپس نقشۀ موقعیت جغرافیایی 213 نقطۀ سیل‌گیر در منطقه تهیه شد. نقاط به‌صورت تصادفی به گروه‌هایی متشکل از 149 نقطه (70 درصد) و 64 نقطه (30 درصد) به‌ترتیب برای واسنجی و اعتبارسنجی تقسیم شدند و بعد از آن احتمال رخداد سیل برای هر طبقه از پارامترها محاسبه شد. وزن‌های به‌دست‌آمده در لایه‌های مربوط اعمال شد و با استفاده از توابع روی‌هم‌گذاری نقشۀ نهایی پهنه‌بندی خطر سیل به‌دست آمد. سپس عوامل مؤثر در سیل، در دو دستۀ معیارها و محدودیت‌ها، براساس توابع فازی استانداردسازی و با استفاده از روش AHP وزن‌دهی و با مدل WLC روی‌هم‌گذاری شدند. در نهایت نقشۀ نهایی آمایش خطرمدار براساس کاربری سال‌های 1985 و 2017 به‌دست آمد. نتایج نشان داد که در نقشه‌های آمایش خطرمدار هر دو سال، کاربری حفاظت بیشترین درصد (به‌ترتیب 69 و 7/68 درصد) و کاربری کشاورزی با طبقۀ متوسط، کمترین درصد (به‌ترتیب 05/0 درصد و 014/0 درصد) از مساحت حوضۀ دشت کاشان را دارا هستند.